August Zamoyski - jeden z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy - jest istotnie i wielorako związany z Jabłoniem (powiat parczewski).
W pamięci mieszkańców Jabłonia był nieprzerwanie obecny nie tylko jako właściciel majątku, lecz także jako wyjątkowy artysta. Informacje o jego działalności artystycznej docierały do Jabłonia dzięki stałym kontaktom artysty z grupą pozostałych na miejscu przyjaciół.
Jadwiga Tokarska, córka rządcy i wieloletnia nauczycielka w szkole podstawowej, gromadziła listy od Augusta Zamoyskiego i utrwalała swoje o nim wspomnienia, które dziś stanowią istotne uzupełnienie wizerunku artysty. Przychodziła do internatu jabłońskiego Zespołu Szkół Rolniczych i opowiadała młodym ludziom o Zamoyskim, rozbudzając w nich zainteresowanie jego twórczością. To dzięki jej barwnym opowiadaniom w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku zorganizowano pierwszą "nieśmiałą" wystawę zdjęć dzieł artysty w internacie męskim, który wówczas mieścił się w oficynie pałacowej.
W 1993 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie zorganizowano pierwszą po wojnie Wystawę monograficzną Augusta Zamoyskiego
w 100-lecie urodzin artysty.
Młodzież Zespołu Szkół Rolniczych z Jabłonia podczas zwiedzania wystawy dzieł Augusta Zamoyskiego
w Muzeum Narodowym w Warszawie - 1993 r.
Do Jabłonia zaczęli zaglądać dziennikarze i historycy sztuki. Kontakty z Zofią Kossakowską-Szanajcą (autorką monograficznego albumu August Zamoyski), Andrzejem Watem z Paryża,. Lechosławem Lameńskim, Euzebiuszem Majem oraz autorami pierwszych prac o artyście Henrykiem Łusiewiczem i Teresą Olszewską, a nade wszystko z ostatnią żoną Heleną Zamoyską wpłynęły na podjęcie decyzji o zorganizowaniu stałego miejsca poświęconego Augustowi Zamoyskiemu.
Dzięki ogromnemu wsparciu Zarządu Krajowego Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych w Warszawie 5 listopada 1994 roku w internacie męskim Zespołu Szkól Rolniczych w Jabłoniu została otwarta Izba Pamięci Augusta Zamoyskiego. Młodzież wspólnie z nauczycielami gromadziła w Izbie pamiątki po Zamoyskim, wspomnienia ludzi pamiętających rzeźbiarza, artykuły i opracowania naukowe.
Otwarcie Izby Pamięci Augusta Zamoyskiego w Internacie Zespołu Szkół Rolniczych w Jabłoniu,
wśród gości : żona Augusta Zamoyskiego Helena Zamoyska i minister oświaty narodowej prof. Tadeusz Pilch.
W czerwcu 1998 roku Zespół Szkół Rolniczych w Jabłoniu przyjął za swego patrona Augusta Zamoyskiego. W uroczystościach, podobnie jak z okazji otwarcia Izby Pamięci, wzięła udział żona artysty Helena Zamoyska, a także członkowie jego dalszej rodziny, historycy sztuki i mieszkańcy Jabłonia, wśród których znajdowała się ulubiona modelka artysty - Franka (Franciszka Kusiuk).
Nadanie Zepołowi Szkół Rolniczych w Jabłoniu im. Augusta Zamoyskiego - Czerwiec 1998 r.,
Helena Zamoyska odsłoniła tablicę pamiątkową.
Początkowo Izba Pamięci Augusta Zamoyskiego dostępna była dla zwiedzających wyłącznie w czasie trwania roku szkolnego. Dlatego też w czasie obchodów 500-lecia Jabłonia w roku 2003 Izba - przy wydatnej pomocy władz samorządowych gminy Jabłoń - została przeniesiona do obecnej siedziby Muzeum Augusta Zamoyskiego (którego otwarcie nastąpiło 18 września 2011 roku).
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Jabłońskiej przejmuje opiekę nad Izbą Pamięci Augusta Zamoyskiego
z rąk przewodniczącego Rady Gminy Jabłoń - Władysława Burca
Wystąpnienie Zofii Kossakowskiej-Szanajcy, autorki książki o Auguscie Zamoyskim
(rok 2003, przeniesienie Izby Pamięci Augusta Zamoyskiego)
Wnętrze Izby Pamięci Augusta Zamoyskiego
Opiekę merytoryczną nad Izbą Pamięci objęło powstałe również w 2003 roku Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Jabłońskiej, a sprawami technicznymi i gospodarczymi związanymi z funkcjonowaniem Izby zajmował się Urząd Gminy w Jabłoniu. Coraz więcej turystów zaczęło odwiedzać Jabłoń, zachwycał ich pałac i twórczość wybitnego rzeźbiarza, o czym świadczą wpisy do księgi pamiątkowej Izby (a obecnie Muzeum).
Wiele imprez organizowanych w Jabłoniu nawiązuje do życia i twórczości Augusta Zamoyskiego; niezwykle barwna biografia artysty zaciekawia coraz więcej młodych ludzi szukających interesujących tematów do swoich prac dyplomowych.
W 2007 roku, dzięki staraniom historyka sztuki Andrzeja Wata , Helena Zamoyska przekazała całe archiwum męża do Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Nawiązana współpraca Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Jabłońskiej z Muzeum Literatury pozwoliła dotrzeć do niezwykle interesujących nieznanych wcześniej archiwaliów, np. listów mieszkańców Jabłonia do Zamoyskiego.
Odnalezione w Jabłoniu w 2009 roku na strychu czworaka, "rządcówki", dokumenty folwarczne, listy, zdjęcia, szkice Augusta Zamoyskiego uzupełniły sprowadzone z Francji archiwum, a także stały się ważnym argumentem za przekształceniem Izby Pamięci Augusta Zamoyskiego w muzeum. W tym samym roku w Sylvanes we Francji powstało pierwsze na świecie Muzeum Augusta Zamoyskiego, gdzie zgromadzono ponad osiemdziesiąt jego dzieł.
Kontakty Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Jabłońskiej z Towarzystwem Przyjaciół Augusta Zamoyskiego we Francji trwały od wielu lat. W roku 2007 Jabłoń gościł inicjatora utworzenia Muzeum w Sylvanes o. André Gouzes i mera de Michela Wolkowitskiego
Podpisanie umowy o współpracy
Od lewej : Wójt Gminy Jabłoń - Dariusz Łobejko, Ojciec André Gouzes, i mer Sylvanes Michel Wolkowitski
W 2008 roku Francuzi przekazali do Izby Pamięci pierwszy odlew rzeźby dłuta Augusta Zamoyskiego : jest to portret aktorki lat międzywojennych Marii Brydzińskiej.
We wszystkie działania zmierzające do utworzenia najpierw Izby Pamięci, a następnie Muzeum włączały się szkoły jabłońskie, stowarzyszenia, władze samorządowe gminy, instytucje państwowe, duchowni i osoby prywatne. Ogromne wsparcie Muzeum Augusta Zamoyskiego okazują : lubelski oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Merytorycznym wsparciem służy zawsze Muzeum Historyk Sztuki - Andrzej Cebulak i Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białej Podlaskiej Janusz Maraśkiewicz.
Nasze małe, skromne Muzeum pragnie zbierać rozrzucone przez losy artysty, nieznane wydarzenia i historie z Jego życia. Zachęcamy do udziału w odkrywaniu barwnej i intrygującej biografii Augusta Zamoyskiego.
Inauguracja Działalności Muzeum Augusta Zamoyskiego w Jabłoniu - 18 września 2011 r.
|